Jonizujuće zračenje
Uvod
U oblasti jonizujućih zračenja u Centru se organizuju kursevi za dopunsko obučavanje i osposobljavanje profesionalno izloženih lica i lica odgovornih za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja prema definisanim i odobrenim programima.
Profesionalno izložena lica su lica koje rade sa izvorima jonizujućih zračenja i lica koja se u procesu rada nalaze u poljima jonizujućih zračenja.
Programima za dopunsko obučavanje i osposobljavanje lica profesionalno izloženih jonizujućim zračenjima se stalno unapređuju znanja iz oblasti primene mera zaštite od jonizujućih zračenja na poslovima sa povećanim rizikom usled izlaganja jonizujućim zračenjima.
Dopunsko obučavanje i osposobljavanje profesionalno izloženih lica se vrši pre početka rada sa izvorima jonizujućih zračenja.
Programi kurseva su u saglasnosti sa Zakonom o zaštiti od jonizujućih zračenja („Službeni glasnik” RS, 36/09) i pratećim pravilnicima koji definišu stručnu spremu, zdravstvene uslove i granice izlaganja lica koja rade sa izvorima jonizujućih zračenja a naročito Pravilnikom o utvrđivanju programa za dopunsko obučavanja i osposobljavanje profesionalno izloženih lica („Službeni glasnik” RS, 31/11), evropskom direktivom 59/2013 EUROATOM i pratećim evropskim standardima.
Program dopunskog obučavanja za rad sa izvorima jonizujućih zračenja zavisi od vrste izvora jonizujućih zračenja kojima su lica izložena i oblasti primene. Dopunsko obučavanje sprovodi se u sledećim oblastima:
1) primena izvora jonizujućih zračenja u medicini:
(1) konvencionalna rendgen dijagnostika, (2) stomatologija, (3) mamografija, (4) invazivne metode u rendgen dijagnostici,
(5) kompjuterizovana tomografija, (6) nuklearna medicina, (7) radioterapija;
2) primena izvora jonizujućih zračenja u veterini;
3) korišćenje otvorenih izvora zračenja u industriji, istraživanju i obrazovanju;
4) korišćenje zatvorenih izvora zračenja i rendgen uređaja u industriji, istraživanju i obrazovanju;
5) industrijska radiografija;
6) instaliranje, popravka i održavanje - servisiranje izvora jonizujućih zračenja u medicinskoj primeni;
7) promet radioaktivnog materijala.
Periodična obnova znanja se sprovodi za sva profesionalno izložena lica i lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite najmanje jednom u pet godina.
Broj časova za periodičnu obnovu znanja za sva profesionalno izložena lica i lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite je 12 časova.
Broj časova za periodičnu obnovu znanja za lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite u medicini je 20 časova.
Na kursevima za lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja se polaznici upoznaju sa obavezama i odgovornostima pri korišćenju izvora jonizujućih zračenja kroz zakonsku regulativu.
Lica odgovorna za zaštitu od jonizujućih zračenja vrše nadzor nad sprovođenjem mera zaštite od jonizujućih zračenaja pri korišćenju izvora jonizujućih zračenja i vode evidenciju o: izvorima jonizujućih zračenja, profesionalno izloženim licima, dozimetrijskoj kontroli profesionalno izloženih lica, zdravstvenim pregledima i prisustvuju inspekcijskom nadzoru.
Dužina trajanja obuke za lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite u medicini je 30 časova.
Dužina trajanja obuke za lica odgovorna za sprovođenje mera zaštite u industriji i drugim oblastima je 20 časova.
1) Rad sa otovorenim izvorima zračenja i radioaktivnim materijalima.
(1.1) rad sa otovorenim izvorima zračenja i radioaktivnim materijalima u medicini
(1.2) rad sa otovorenim izvorima zračenja i radioaktivnim materijalima u industriji, istraživanju i obrazovanju
Dužina trajanja obuke zavisi od klase poslova:
– za klase poslova I i II je ukupno 120 časova (60 časova teorijske i 60 časova praktične obuke),
– za klase poslova III je ukupno 60 časova (30 časova teorijske i 30 časova praktične obuke),
2) Rad sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja
(2.1) Rad sa stomatološkim rendgen-aparatima za stomatologe i stomatološke tehničare.
Dužina trajanja je 20 časova (10 časova teorijske i 10 časova praktične obuke).
(2.2) Rad sa rendgen-aparatima u veterinarskoj rendgen dijagnostici za doktore veterine i
veterinarske tehničare.
Dužina trajanja je 30 časova (15 časova teorijske i 15 časova praktične obuke).
3) Rad sa zatvorenim izvorima jonizujućih zračenja i rendgen uređajima
za industrijsko radiografsko ispitivanje:
(3.1) Obuka za radiografsko ispitivanje nivoa 1: ukupno 85 časova (40 časova teorijske
i 45 časova praktične obuke) i
(3.2) Obuka za radiografsko ispitivanje nivoa 2: ukupno 110 časova (85 časova teorijske
i 25 časova praktične obuke).
4) Rad sa mernoregulacionim i drugim uređajima u industriji
(karotažna merenja, merači nivoa, gustine, debljine, XRF, XRD idr.).
Dužina trajanja je 20 do 40 časova (30 (15) časova teorijske i 10 (5) časova praktične obuke).
5) Rad sa rendgen uređajima u medicini (osim za radiologe, rendgen tehničare i više rendgen tehničare).
Dužina trajanja je 20 časova (15 časova teorijske i 5 časova praktične obuke).
6) Rad sa rendgen uređajima u industriji (rendgen analizatori, tuneli za skeniranje. idr.).
Dužina trajanja je 20 časova (15 časova teorijske i 5 časova praktične obuke).
7) Promet radioaktivnog materijala.
Dužina trajanja je 20 časova (15 časova teorijske i 5 časova praktične obuke).
Na kursevima se polaznici osposobljavaju za sprovođenje mera zaštite.
Osposobljavanje za sprovođenje mera zaštite od jonizujućih zračenja sprovodi se za sva lica profesionalno izloženim jonizujućim zračenjima.
Dužina trajanja je 20 časova za sva profesionalno izložena lica (15 časova teorijske i 5 časova praktične obuke).
Program obuke zavisi od oblasti primene jonizujućih zračenja.